Urząd skarbowy powinien uprzedzić przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem. W wielu przypadkach jest jednak zwolniony z tego wymogu. Urząd skarbowy uprzedza o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej poprzez doręczenie zawiadomienia ZAW-K. Kontrola podatkowa może zacząć się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia podatnikowi zawiadomienia.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli

Podstawą kontroli podatkowej – zapowiedzianej lub nie – jest upoważnienie do jej przeprowadzenia. Zawiera ono m.in. dane kontrolujących, określenie zakresu weryfikacji, datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli. Wszczęcie kontroli podatkowej następuje poprzez doręczenie podatnikowi upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie przez kontrolujących legitymacji służbowych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności te wykonuje się wobec jej reprezentanta, tj. członka zarządu, wspólnika albo innej osoby upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia spraw podmiotu. W przypadku gdy kontrola podatkowa dotyczy zakładu podmiotu zagranicznego, upoważnienie doręcza się oraz okazuje legitymacje służbowe osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Polski. Zdarza się, że kontrola podatkowa nie może być wszczęta z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta danego podmiotu lub pełnomocnika. Osoba ta jest w takim przypadku wzywana do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli tego nie zrobi, kontrolę podatkową uznaje się za wszczętą w dniu upływu wspomnianego terminu. Upoważnienie do jej przeprowadzenia doręcza się niezwłocznie po stawieniu się uprawnionej osoby w miejscu prowadzenia kontroli. W razie niemożności wykonywania czynności kontrolnych z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta podmiotu lub pełnomocnika, w szczególności gdy nie jest zapewniony dostęp do dokumentów związanych z przedmiotem weryfikacji, kontrola podatkowa podlega zawieszeniu do czasu umożliwienia przeprowadzenia tych czynności.

Kiedy urząd skarbowy nie ma obowiązku uprzedzać podatnika o wszczęciu kontroli?

Urząd skarbowy nie ma obowiązku uprzedzać podatnika o swoich planach, jeżeli kontrola podatkowa dotyczy sytuacji wymienionych w art. 282c § 1 Ordynacji podatkowej: tj. sytuacji zasadności zwrotu różnicy lub zwrotu podatku VAT, gdy ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo, dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach, ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej. Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli, jeśli organ podatkowy posiada informacje, że kontrolowany jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W praktyce ta norma budzi największe wątpliwości.  De facto oznacza to, że nieistotne jest, jakiego rodzaju jest to obowiązek, a w przypadku obowiązku o charakterze pieniężnym, jakiego rodzaju jest to zaległość, nieistotna jest również wysokość kwoty zaległości. Jednocześnie w orzecznictwie wskazuje się, iż nawet zawieszenie postępowania egzekucyjnego w administracji nie pozbawia statusu zobowiązanego w tym postępowaniu. Tym samym od momentu wszczęcia wobec zobowiązanego egzekucji administracyjnej do czasu jej zakończenia pozostaje ona w toku, a status zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie ulega w tym okresie zmianie,

Natychmiastowe wszczęcie kontroli podatkowej

Wyjątkowo urzędnicy mogą przystąpić do kontroli podatkowej jedynie po okazaniu legitymacji służbowych, bez doręczenia nie tylko zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia, ale także upoważnienia do jej przeprowadzenia. Podstawą jej podjęcia jest przeciwdziałanie dokonaniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenie dowodów ich popełnienia. Stanowi tak art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej. Nieobecność kontrolowanego, reprezentanta podmiotu lub pełnomocnika nie jest przeszkodą w przystąpieniu do kontroli podatkowej „na legitymację”. W takim przypadku wolno ją wszcząć po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego lub w obecności przywołanego świadka. Chodzi o pracownika, który może być uznany za osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, w rozumieniu art. 97 Kodeksu cywilnego. W razie wątpliwości taką osobę uważa się za umocowaną do realizowania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, np. do zawierania transakcji, realizacji zamówień, przyjmowania zapłaty. Świadkiem powinien natomiast być funkcjonariusz publiczny niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę podatkową.Wszczęcie kontroli podatkowej „na legitymację” nie zwalnia całkowicie z obowiązku dostarczenia upoważnienia do jej przeprowadzenia. Musi być ono doręczone podatnikowi w ciągu 3 dni roboczych od dnia rozpoczęcia kontroli.

 Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców

Rozdział  5 ustawy prawo przedsiębiorców poświęcony został tej kwestii.  Kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, w przypadku gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 50 ust. 2 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2, art. 55 ust. 2 pkt 2 oraz art. 62. Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. Sprzeciw wnosi się w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu; biegu czasu trwania kontroli – od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem. W przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub kontynuowaniu czynności kontrolnych. Na postanowienie przedsiębiorcy przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia. Organ podatkowy przeprowadzający kontrolę jest związany zakresem czynności kontrolnych wskazanych w treści upoważnienia oraz w treści zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolujący może rozszerzyć kontrolę o inne okresy rozliczeniowe i nie musi zawiadamiać o tym zamiarze kontrolowanego przedsiębiorcy, ale nie może rozszerzyć kontroli o kontrolę w przedmiocie np. innych obowiązków podatkowych.

Co może zrobić kontroler w trakcie prowadzonej kontroli?

żądać udostępnienia mu akt, ksiąg i wszystkich dokumentów związanych z prowadzonym postępowaniem, a także sporządzać ich odpisy, kopie oraz notatki z treści udostępnionych dokumentów;

wchodzić na teren nieruchomości oraz do budynków i lokali zajmowanych przez kontrolowanego przedsiębiorcę;

żądać przedstawienia majątku kontrolowanego przedsiębiorcy;

zbierać materiały konieczne do przeprowadzenia kontroli, w tym przesłuchiwać świadków (np. osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę), zasięgać opinii biegłych oraz zabezpieczyć pozyskane w toku kontroli dowody.

Uwaga!
Organ podatkowy przeprowadzający kontrolę jest związany zakresem czynności kontrolnych wskazanych w treści upoważnienia oraz w treści zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolujący może rozszerzyć kontrolę o inne okresy rozliczeniowe i nie musi zawiadamiać o tym zamiarze kontrolowanego przedsiębiorcy, ale nie może rozszerzyć kontroli o kontrolę w przedmiocie np. innych obowiązków podatkowych.

Zobacz więcej: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-kontrola-podatkowa-co-warto-o-niej-wiedziec

Co może zrobić przedsiębiorca w trakcie kontroli?

Podczas kontroli podatkowej przedsiębiorca ma prawo do:

przygotowania dokumentów i ksiąg podatkowych w okresie pomiędzy otrzymaniem zawiadomienia a faktycznym wszczęciem kontroli (w tym czasie przedsiębiorca może dokonać stosownych korekt deklaracji podatkowych – korekta może być złożona do dnia rozpoczęcia kontroli);wyznaczenia pełnomocnika, który reprezentuje przedsiębiorcę w trakcie kontroli oraz w kontaktach z organem podatkowym (jeśli przedsiębiorca jest nieobecny w toku przeprowadzenia kontroli, ustanowienie pełnomocnika jest obligatoryjne);udziału we wszystkich czynnościach przeprowadzanych w toku kontroli (np. prawo do obecności w trakcie przesłuchania świadków czy w trakcie przeprowadzanych oględzin);składania wniosków dowodowych (np. o przeprowadzenie dowodu z określonych dokumentów czy z przesłuchania określonych świadków);dostępu do akt sprawy;wniesienia sprzeciwu.

Protokół z kontroli i odwołanie

Po przeprowadzeniu kontroli podatkowej sporządzany jest protokół. Przepis art. 292 § 2 Ordynacji Podatkowej wskazuje dokładnie, jakie informacje muszą zostać zawarte w jego treści. Protokół sporządzany jest w dwóch egzemplarzach, a jeden z nich jest doręczany kontrolowanemu przedsiębiorcy. Kontrola podatkowa zostaje zakończona po doręczeniu protokołu.

Uwaga!
Protokół sam w sobie nie stanowi decyzji o wymiarze podatku. Decyzja w tym przedmiocie wydawana jest po przeprowadzeniu postępowania podatkowego. Protokół z kontroli podatkowej stanowi dowód w sprawie.
Jeśli przedsiębiorca po zapoznaniu się z protokołem nie zgadza się z jego treścią, ma prawo do wniesienia zastrzeżeń lub wyjaśnień, a także kolejnych wniosków dowodowych. Co ważne przedsiębiorca ma tylko 14 dni na dokonanie tej czynności. W takim samym terminie organ podatkowy musi odpowiedzieć na zarzuty zgłoszone przez przedsiębiorcę.

Kontrola podatkowa jest pierwszym etapem postępowania. Organ podatkowy ma co do zasady 6 miesięcy na wszczęcie postępowania podatkowego. Termin ten liczony jest od dnia zakończenia kontroli.

Przedsiębiorca musi pamiętać, iż jeśli w toku kontroli kontrolujący stwierdzi nieprawidłowości w postępowaniu kontrolowanego podmiotu, może to spowodować zabezpieczenie na majątku przedsiębiorcy – w takim przypadku przedsiębiorca zostanie wezwany do złożenia oświadczenia o nieruchomościach lub ruchomościach stanowiących jego własność, a następnie urząd skarbowy wyda decyzję o przybliżonym wymiarze zobowiązania. Wykonanie zabezpieczenia następuje z wykorzystaniem środków przewidzianych w przepisach dot. postępowania egzekucyjnego w administracji. Zabezpieczenie wygasa w chwili doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.