Pełnienie funkcji członka zarządu to nie tylko prestiż i wpływ na strategiczne decyzje spółki, lecz także realna odpowiedzialność – cywilna, karna, podatkowa, pracownicza i majątkowa. Wobec tego, kluczowe znaczenie ma świadome zarządzanie ryzykiem oraz stosowanie dostępnych mechanizmów ochrony.

Na członku zarządu spoczywa ciężar wykazania, że działał z należytą starannością.

Odpowiedzialności członków zarządu na zobowiązania podatkowe spółki

Zgodnie z art. 116 ordynacji, za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne, albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność przewidziana w art. 116 Ordynacji podatkowej jest niezależna od tego, czy niewypłacalność spółki była zawiniona przez zarząd, czy też powstała z przyczyn leżących po stronie innych organów spółki, jej wspólników lub z przyczyn obiektywnych. Podstawą powstania odpowiedzialności na podstawie ww. przepisu jest bowiem sam fakt bycia członkiem zarządu.

Zarządzanie ryzykiem

📄 Polisy D&O (Directors & Officers Insurance)

zapewnia kompleksową ochronę w razie kierowanych przeciwko nim roszczeń – obejmuje odpowiedzialność cywilną, administracyjną i karną oraz pokrywa koszty obrony prawnej, odszkodowań i innych wydatków związanych z pełnioną funkcją.

📉 Zasada biznesowej oceny sytuacji (ang. business judgement rule)

wyłącza odpowiedzialności za szkody poniesione przez spółkę na skutek nietrafionych decyzji biznesowych, pod warunkiem że przy ich podejmowaniu członkowie organu działali na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny, tj. w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego. Z

🛡️ Procedury compliance i whistleblowing

Systemy przeciwdziałania korupcji, konfliktom interesów czy nadużyciom, wsparte efektywnymi kanałami zgłaszania nieprawidłowości (whistleblowing), pozwalają wcześnie identyfikować i minimalizować ryzyka. Skuteczne wdrożenie systemów compliance to nie tylko element dobrych praktyk zarządczych, ale i wymóg prawny, stanowiący dowód należytej staranności zarządu w zarządzaniu spółką.

⚖️ Wsparcie ze strony profesjonalistów

Stała współpraca z doświadczonym doradcą prawnym, biegłym rewidentem czy brokerem ubezpieczeniowym znacząco podnosi jakość procesów decyzyjnych, minimalizując ryzyka regulacyjne, finansowe i kontraktowe. Co więcej, powoływanie się na profesjonalne opinie przy podejmowaniu istotnych decyzji może w praktyce stanowić jeden z najbardziej przekonujących dowodów zachowania należytej staranności – zarówno przed organami nadzoru, jak i w postępowaniach spornych.

Odpowiedzialności członków zarządu na zobowiązania podatkowe spółki

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 116 ordynacji, za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne, albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Jeżeli zobowiązanie podatkowe zostało określone w decyzji organu podatkowego, a członek zarządu pełnił swoją funkcję w trakcie postępowania wymiarowego skierowanego do spółki, to należy ocenić, czy mając faktyczną możliwość podnoszenia zarzutów przeciw ustaleniom faktycznym i kwalifikacjom prawnym organu podatkowego, zaniechał podniesienia danego zarzutu i w ten dorozumiany sposób zrezygnował z możliwości jego podnoszenia w późniejszych postępowaniach;
jeżeli zobowiązanie podatkowe zostało wykazane w deklaracji podatkowej (lub korekcie  deklaracji), a członek zarządu pełnił swoją funkcję na moment złożenia deklaracji (korekty), to należy ocenić, czy w dorozumiany sposób odniósł się już do kwestii istnienia i wysokości zobowiązania podatkowego, rezygnując z możliwości podnoszenia w tym zakresie zarzutów w późniejszych postępowaniach; w pozostałych przypadkach członek zarządu powinien posiadać uprawnienie do podnoszenia zarzutów, gdyż nie miał wcześniej takiej możliwości.

Odpowiedzialność przewidziana w art. 116 Ordynacji podatkowej jest niezależna od tego, czy niewypłacalność spółki była zawiniona przez zarząd, czy też powstała z przyczyn leżących po stronie innych organów spółki, jej wspólników lub z przyczyn obiektywnych. Dlatego też jako nieistotne oceniono wyjaśnienia byłej prezes zarządu, że w okresie sprawowania mandatu nie angażowała się w działalność spółki, godząc się na to, aby faktycznie zarządzał nią jej wspólnik (prywatnie konkubent, któremu udzieliła pełnomocnictwa). Podstawą powstania odpowiedzialności na podstawie ww. przepisu jest bowiem sam fakt bycia członkiem zarządu.

Absolutorium

Absolutorium, jest aktem zatwierdzenia przez powołany do tego organ uchwałodawczy działań oraz sposobu sprawowania funkcji przez osoby powołane na stanowiska w organach wykonawczych i nadzoru (zarządzie, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej). Udzielane jest uchwałą zwyczajnego zgromadzenia wspólników. Zgromadzenie wspólników w przedmiocie udzielenia absolutorium powinno się odbyć w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (art. 231 § 1, 395 § 1 k.s.h.).

Absolutorium jest udzielane poszczególnym członkom organów spółki za ostatni rok obrotowy. Tym samym przedmiotem oceny jest jedynie wykonywanie swoich obowiązków przez zarząd w ubiegłym roku obrotowym.

Udzielenie absolutorium zwalnia w zasadzie członków organów spółki od odpowiedzialności względem spółki za wyrządzoną jej szkodę. Akt udzielenia absolutorium może być bowiem traktowany jak zwolnienie z długu, o którym mowa w art. 508 k.c.lne opinie przy podejmowaniu istotnych decyzji może w praktyce stanowić jeden z najbardziej przekonujących dowodów zachowania należytej staranności – zarówno przed organami nadzoru, jak i w postępowaniach spornych.

Kiedy można uwolnić się od odpowiedzialności?

Ustalenie bezskuteczności egzekucji z majątku spółki daje organom podatkowym możliwość przeniesienia odpowiedzialności na członka zarządu. Zazwyczaj w pierwszej kolejności wystawiane są tytuły wykonawcze do egzekucji z rachunków bankowych spółki. W następnym kroku organ rozpoczyna poszukiwania składników majątku spółki (egzekucja z ruchomości oraz nieruchomości). W tym celu organy korzystają z różnych baz danych (Ognivo, STIR, JPK, Elektroniczne księgi wieczyste, CEPIK, SERCE).

Aby jednak uwolnić się od odpowiedzialność członek zarządu może:

🚗 🏢 wskazać mienie spółki, z którego egzekucja będzie skuteczna.

📄 🗓️ złożyć we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości spółki albo wykazanie braku winy w niezgłoszeniu takiego wniosku. Zgodnie z art. 10–11 ustawy– Prawo upadłościowe i naprawcze – upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań przekracza trzy miesiące.

Obowiązki i prawa byłego członka zarządu

Były członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku sporządzania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania, chyba że uchwała zgromadzenia wspólników stanowi inaczej.

Przez „złożenie wyjaśnień” należy rozumieć przedstawienie szczegółowych danych, udzielenie odpowiedzi na zadane pytania, czy też zaprezentowanie własnego stanowiska w określonych kwestiach. Należy jednak pamiętać, że warunkiem skorzystania z tych uprawnień jest złożenie zarządowi pisemnego żądania w tym zakresie najpóźniej na tydzień przed zwyczajnym zgromadzeniem wspólników, najlepiej zgłosić żądanie udziału w tym zgromadzeniu już w momencie wygaśnięcia mandatu. Takie działanie jest sygnałem dla obecnego zarządu spółki, że były członek zarządu powinien zostać zaproszony na zwyczajne zgromadzenie wspólników.

Zapraszamy na konsultacje lub stałą współpracę z radcą prawnym i doradcą podatkowym Martą Tymoszuk-Lewandowską. Nasza Kancelaria chętnie pomoże ci również dokonywać bieżących rozliczeń oraz obsługi kadrowo/płacowej, ponieważ działamy także jako profesjonalne biuro rachunkowe. Konsultacje odbywają się stacjonarnie w siedzibie naszej Kancelarii w Szczecinie, jest też możliwość umówienia konsultacji online. Zachęcamy do korzystania z formularza kontaktowego znajdującego się na naszej stronie!