W myśl art. 22 ust. 9 ustawy o PIT, od przychodów powstałych z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami, przysługuje odliczenie 50 % uzyskanego przychodu.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Może nim być również program komputerowy.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych dzieli prawa autorskie na autorskie prawa osobiste oraz autorskie prawa majątkowe. Autorskie prawa osobiste są prawem niezbywalnym i nieograniczonym czasowo. Pozwalają przypisać utwór jego twórcy, oznaczyć go w sposób przez niego przyjęty i sprawować nadzór nad jego wykorzystywaniem (art. 16 u.p.a.). W odróżnieniu od autorskich praw osobistych, autorskie prawa majątkowe są zbywalne i ograniczone w czasie. Autorskie prawa majątkowe mogą być przedmiotem umowy np. sprzedaży, jak również mogą być nabyte w drodze dziedziczenia (art. 41 ust. 1 pkt 1-2 u.p.a.).
Ochrona prawnoautorska – podstawowe informacje
Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego. Za opracowanie natomiast nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem.
Prawa autorskie majątkowe wygasają z upływem lat siedemdziesięciu, od chwili:
🔹 śmierci twórcy lub ostatniego ze współtwórców,
🔹 w odniesieniu do utworu, którego twórca pozostaje nieznany – pierwszego rozpowszechnienia, chyba że nie ma wątpliwości co do osoby autora,
🔹 w przypadku jeśli autorskie prawa majątkowe przysługują innemu podmiotowi niż twórca – rozpowszechnienia, a jeśli nie został on rozpowszechniony od daty jego ustalenia,
🔹 w przypadku utworu audiowizualnego- śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Terminy te liczone są w pełnych latach, następujących po roku, w którym nastąpiło dane zdarzenie (art. 38 u.p.a.).
DOZWOLONY UŻYTEK
🔹 Dozwolony użytek osobisty: pozwala na nieodpłatne korzystanie z już rozpowszechnionego utworu na własny użytek osobisty lub najbliższych (rodzina, przyjaciele). Przykład: możesz legalnie skopiować piosenkę z płyty na swój telefon, jeśli masz ją oryginalnie. Ale nie możesz jej potem udostępnić w internecie.
🔹 Prawo cytatu : pozwala na przytaczanie fragmentów cudzych utworów w celu analizy, krytyki, nauczania lub wyjaśnienia. Przykład: w artykule naukowym możesz zacytować fragment książki lub filmu – bez płacenia autorowi. Cytat musi być uzasadniony i należy podać źródło oraz autora.
🔹 Użytek edukacyjny i naukowy: instytucje edukacyjne mogą wykorzystywać utwory w procesie dydaktycznym – bez opłat, ale w ramach konkretnych celów. Przykład: nauczyciel może puścić film w klasie lub użyć zdjęć z książki w prezentacji.
🔹 Użytek w bibliotekach, archiwach i muzeach: te instytucje mogą kopiować utwory i udostępniać je bez zgody autora – w celach konserwacyjnych, archiwizacyjnych lub edukacyjnych.
🔹 Prawo panoramy: pozwala na rozpowszechnianie wizerunków budynków, rzeźb, pomników i innych utworów trwale wystawionych na widok publiczny. Przykład: możesz wrzucić zdjęcie Pałacu Kultury czy rzeźby na rynku do internetu – bez pytania o zgodę autora.
Przeniesienie majątkowych praw autorskich
Umowa nabycia autorskich praw majątkowych powinna określać pola eksploatacji, na których nabywca tych praw może korzystać z utworu. Pola eksploatacji można zdefiniować jako sposoby, w jaki wytworzony przez twórcę utwór ma zostać wykorzystany. W ramach umowy konieczne jest również: określenie wynagrodzenia twórcy, ze wskazaniem, czy jest to wynagrodzenie za korzystanie z utworu na wszystkich polach eksploatacji lub czy przeniesienie praw autorskich nastąpiło nieodpłatnie (art. 43 ust. 1 i 2 u.p.a. w zw. z art. 45 u.p.a.) oraz zachowanie formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 53 u.p.a.). Warto aby znalazły się ponadto zapisy dotyczące odstąpienia od umowy, czy wypowiedzenia jej przez jedną ze stron, z jednoczesnym zwrotem wszystkiego co druga strona otrzymała w wyniku zawarcia umowy.
Od przeniesienia autorskich praw majątkowych, które skutkują przeniesieniem własności tych praw, należy odróżnić instytucję licencji. Licencja jest upoważnieniem udzielonym przez twórcę do korzystania z utworu na ustalonych w umowie, polach eksploatacji, z określeniem zakresu, miejsca oraz czasu korzystania z utworu (art. 67 ust. 1 u.p.a.). Umowa licencji powinna regulować kwestie dalszego udzielania licencji, warto uregulować również przesłanki wypowiedzenia takiej umowy oraz okres jej trwania, bowiem licencję udzieloną na okres powyżej 5 lat, uważa się za udzieloną na czas nieokreślony.
Prawo do wynagrodzenia dla twórców i artystów
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje, że twórcy należy się godziwe wynagrodzenie z tytułu przeniesienia praw autorskich lub udzielenia licencji. ,,Tantiemy” to wynagrodzenia należne artystom za korzystanie z ich dzieł.
Kwestia tantiem została uregulowana między innymi w art. 21, art. 214 oraz art. 70 ustawy o prawie autorskim. Są to opłaty, które ponosi podmiot wykorzystujący utwory w swojej działalności, np.: poprzez nadawanie ich w programie telewizyjnym lub radiowym za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania.
OZZ wypłaca tantiemy twórcom dzieł na podstawie zawartej umowy o zbiorowe zarządzanie. Nie oznacza to jednak, że tym artystom, którzy nie podpisali stosownego kontraktu, zyski się nie należą, muszą zgłosić się do OZZ.
Organizacje mają różny model negocjacyjny, przez co wynagrodzenie może wyglądać inaczej w zależności od OZZ. OZZ są organizacjami nieprowadzącymi działalności zarobkowej. Pobrane kwoty od podmiotów wykorzystujących cudze utwory są pomniejszane jedynie o koszty działalności organizacji, natomiast reszta jest wypłacana twórcom.
W praktyce oznacza to, że przed dokonaniem wypłaty wynagrodzenia, płatnik powinien dokładnie przeanalizować obowiązujące przepisy oraz sprawdzić, czy istnieje stosowna umowa międzynarodowa regulująca kwestie opodatkowania dochodów nierezydentów. W przypadku braku takiej umowy lub jej niekorzystnych zapisów dla podatnika, zastosowanie znajdzie standardowa stawka 20%. Niemniej jednak, jeśli umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje korzystniejsze warunki, płatnik ma obowiązek dostosować się do tych zapisów i odpowiednio obniżyć wysokość pobieranego podatku. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie sytuacji, w której ten sam dochód byłby opodatkowany zarówno w Polsce, jak i w kraju rezydencji podatnika.
Rozliczenie dochodów z praw autorskich
🔹 Przychody z praw autorskich są opodatkowane według skali podatkowej po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów.
🔹 Podmiot nabywający prawa autorskie pełni rolę płatnika zaliczek na podatek dochodowy.
🔹 Nierezydenci mogą być objęci podatkiem u źródła w wysokości 20%, chyba że umowy międzynarodowe przewidują inne stawki.
🔹 Ryczałtowe opodatkowanie (12 %) jest możliwe tylko dla umów o dzieło z wynagrodzeniem do 200 złotych (art. 30 ust. 1 pkt 5a)
Aby odliczyć 50 % uzyskanego przychodu należy spełnić następujące warunki:
🔹musimy mieć do czynienia z działalnością twórczą w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, której efektem jest powstanie utworu.
🔹 musi istnieć dokumentacja regulująca np. stosunek pracy (umowa, aneks, porozumienie), która będzie przewidywać wyodrębnienie wynagrodzenia należnego z tytułu przeniesienia praw autorskich (honorarium) oraz określać zasady jego obliczania.
🔹 prowadzenie dokumentacji umożliwiającej przyporządkowanie czasu pracy twórczej do konkretnych utworów
! Szczególne warunki- programy komputerowe (art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim). Zgodnie z tym przepisem majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują z mocy prawa pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.
Bądź na bieżąco
biuro rachunkowe, usługi księgowe, doradztwo podatkowe, rozliczenia podatkowe, obsługa księgowa firm, PIT rozliczenia, CIT rozliczenia, VAT usługi, pomoc podatkowa, biuro podatkowe, optymalizacja podatkowa, księgowość online, audyt finansowy, kadry i płace, pełna księgowość, prowadzenie ksiąg rachunkowych, obsługa podatkowa, deklaracje podatkowe, rozliczenia firm, doradztwo finansowe
