Rejestry danych o beneficjentach rzeczywistych, czyli osobach sprawujących faktyczną kontrolę nad podmiotami gospodarczymi, są jednym z unijnych narzędzi służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (ang. Anti-Money Laundering, AML).

Beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna, która sprawuje bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad podmiotem zobowiązanym do wpisu w Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Zobowiązany podmiot gospodarczy musi samodzielnie w terminie 14 dni od dnia wpisania danego podmiotu do KRS dokonać wpisu do CRBR oraz dokonywać aktualizacji swoich danych. Beneficjent rzeczywisty nie jest zobowiązany do wykonywania jakichś szczególnych obowiązków dodatkowych jego głównym zadaniem jest dbanie o to, by znajdujące się w CRBR informacje na ich temat były aktualne i zgodne z rzeczywistym stanem prawnym ujawnionym w KRS.

Beneficjent rzeczywisty w spółkach

• Beneficjentami rzeczywistymi w spółkach kapitałowych (spółce z o.o., spółce akcyjnej, prostej spółce akcyjnej) są udziałowcy albo akcjonariusze posiadający prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji. Jeśli w przypadku danej spółki nie można określić beneficjenta rzeczywistego zgodnie z obowiązującymi przepisami należy zgłosić osobę lub osoby zajmujące wyższe stanowisko kierownicze w spółce (np. członka zarządu), czyli np. w sytuacji gdy żaden z wspólników nie posiada więcej niż 25%.

• W przypadku spółek osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej) beneficjentami rzeczywistymi są wspólnicy uprawnieni do reprezentacji spółki na podstawie umowy spółki oraz zgodnie ze wpisem w KRS.

Beneficjent rzeczywisty w przypadku trustu lub fundacji

W definicji beneficjenta rzeczywistego sama Ustawa AML nie traktuje fundacji jako oddzielnego podmiotu. Na to, w jaki sposób możemy zidentyfikować beneficjenta rzeczywistego, wskazuje nam Dyrektywa IV AML. Zgodnie z nią podmioty prawne m.in. takie jak fundacja są podobne do trustów, zatem powinny one być traktowane tak jak trusty.

Trust to umowa pomiędzy osobą, która chce przekazać swój majątek na określony cel (donator), a osobą, która będzie zarządzać środkami(powiernikiem), w sposób określony w umowie trustu. Umowę trustu sporządza się np. w sytuacji gdy właściciel przedsiębiorstwa chciałby, aby jego potomkowie mieli udział w zyskach firmy, ale wolałby aby po jego śmierci ważne decyzje co do przyszłości przedsiębiorstwa podejmowała osoba wyposażona w odpowiednie kompetencję.

Jeżeli osoby fizyczne czerpiące korzyści z danego porozumienia prawnego lub podmiotu prawnego nie zostały jeszcze określone, wskazać należy kategorię osób, w których głównym interesie powstały lub działają dane porozumienie prawne lub podmiot prawny.

• W przypadku trustu: założyciel, powiernik, nadzorca, jeśli został ustanowiony, faktyczny właściciel pobierający korzyści, inna osoba sprawująca kontrolę nad trustem.

• W przypadku fundacji będą to: fundatorzy, inne osoby sprawujące kontrolę nad fundacją, inwestorzy.

Beneficjenci rzeczywiści w stowarzyszeniach i w przypadku osób fizycznych

• Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Może je założyć co najmniej siedem osób na zebraniu założycielskim. Osoby te stają się członkami założycielami stowarzyszenia. Mając na uwadze, że stowarzyszenie nie ma ani udziałowców, ani akcjonariuszy, a jego organ stanowiący (walne zebranie członków) zawsze jest co najmniej siedmioosobowy, a więc żaden z jego członków nie ma w nim więcej niż 25 % „udziałów”. W takim wypadku zatem beneficjentami powinny zostać ustalone osoby fizyczne, które zajmują wyższe stanowiska kierownicze w stowarzyszeniu, czyli są członkami jego zarządu.

• W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wobec której nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nią przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taka osoba fizyczna jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.

Instytucje obowiązane do identyfikacji beneficjenta rzeczywistego klienta

Ustawodawca nałożył na instytucje zobowiązane obowiązek skutecznego ustalenia beneficjenta rzeczywistego klienta pod rygorem zakazu zawarcia umowy lub przeprowadzenia transakcji z takim klientem. W każdym przypadku, gdy klientem jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, należy ustalić, kto jest jej beneficjentem rzeczywistym. Ustawodawca nałożył również obowiązek podejmowania czynności w celu weryfikacji jego tożsamości, a także ustalenia struktury własności i kontroli. Oprócz ustalenie beneficjenta rzeczywistego instytucje zobowiązane mają obowiązek dokonania innych formalności i form weryfikacji klientów wynikające z ustawy AML.

Instytucje zobowiązane to przedsiębiorcy, instytucje oraz firmy m.in. z branży finansowej, które nawiązują ze swoimi klientami stałe stosunki gospodarcze albo na ich zlecenie wykonują transakcje okazjonalne. Do tej grupy należą m.in.: biura rachunkowe, doradcy podatkowi, instytucje kredytowe i pożyczkowe, fundusze i firmy inwestycyjne, firmy i instytucje ubezpieczeniowe, pośrednicy w handlu nieruchomościami, podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, organizacje non-profit, biegli rewidenci, osoby wykonujące zawody prawnicze a także przedsiębiorcy przyjmujący albo wykonujący płatności gotówkowe w wysokości min. 10 tys. euro w jednej transakcji lub w wielu transakcjach powiązanych.ka środków weryfikacji, ustalenia struktury własności i kontroli danego podmiotu, zgromadzenia danych na temat celu oraz charakteru stosunków gospodarczych zawieranych przez analizowany podmiot.

Planowane zmiany dotyczące zwiększenia ochrony prywatności beneficjentów rzeczywistych

Idea jawności CRBR nie przetrwała próby czasu. Najpierw zakwestionował ją TSUE. W ślad za tym, prawodawca unijny dyrektywą 2024/1640. Obecnie nad jej implementacją pracuje prawodawca polski. Wprowadzone zostaną nowe zasady przekazywania danych organom publicznym, a dostęp do niego będzie można uzyskać poprzez wykazanie uzasadnionego interesu. Wystąpienie tego interesu będzie badane na podstawie obiektywnych przesłanek i wniosku złożonego przez zainteresowany podmiot

,,Uzasadniony interes” mają posiadać m.in. osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które prawdopodobnie zawrą transakcję z podmiotem obowiązanym do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych, a także wyszczególnione instytucje i organy z Polski i państw trzecich.

Dyrektywa AML6 określiła katalog podmiotów, w stosunku do których należy domniemywać, że posiadają „uzasadniony interes”. W ślad za tym MF proponuje, by do polskiej ustawy wprowadzić takie domniemanie w stosunku do dziennikarzy (rozumianych szeroko, a więc także np. blogerów), organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego oraz pracowników instytucji tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki.

Zapraszamy na konsultacje z radcą prawnym i doradcą podatkowym Martą Tymoszuk-Lewandowską. Nasza Kancelaria chętnie pomoże ci również dokonywać bieżących rozliczeń oraz obsługi kadrowo/płacowej, ponieważ działamy także jako profesjonalne biuro rachunkowe. Konsultacje odbywają się stacjonarnie w siedzibie naszej Kancelarii w Szczecinie, jest też możliwość umówienia konsultacji online. Zachęcamy do korzystania z formularza kontaktowego znajdującego się na naszej stronie!